Het warme bad en de oudheid

Vanaf het Neolithicum was het baden (zweten) in hete lucht, met name bij de Kaukasische en Mongoolse volken in Centraal-Azië, gebruikelijk. Via handelscontacten kwam deze gewoonte in het Middellandse Zeegebied terecht. Het Grieks Hellenistische bad was vanaf de tweede eeuw voor Christus een cultusbad, een openbaar badhuis of een onderdeel van een gymnasion (sportcomplex). De Romeinse baden (thermen genoemd) groeiden in de loop van de eerste eeuw na Christus uit tot grote representatieve, openbare complexen. In de tweede en derde eeuw werden de thermen steeds talrijker, groter en luxueuzer. Bovendien wisten de Romeinen belangrijke technische verbeteringen aan te brengen. Door de eeuwen heen bleef het bouwprogramma (soort ruimten, volgorde, temperatuur en verwarmingssysteem) in principe gelijk.

De Hamam was ook een belangrijk deel van het Ottomaanse Rijk, en daarom nog steeds een belangrijk onderdeel van de Turkse cultuur. Door de geschiedenis van de Hamam kan men de ontwikkelingen van de kunst, architectuur en tradities door de eeuwen heen van hand tot hand zien. In de Ottomaanse tijd bouwden de grote sultans mooie hamams die in eerste instantie bedoeld waren voor de rijke sultans, maar later werden ze ook opengesteld voor de gewone man. Hamams werden o.a. gebouwd op plaatsen waar warm bronwater was, en ook de bestaande thermen werden dikwijls omgebouwd. Typisch aan de hamam zijn de ronde koepels met de olifantsogen, waardoor de licht stralen van buiten in de hamamruimte schijnen, wat een zeer aparte sfeer veroorzaakt.

De Hamam was veel meer dan alleen een plaats waar men zich kon reinigen. Een heel nieuw sociaal systeem ontstond rondom Hamam. De Hamams werden een instituut waar elke belangrijke mijlpaal in iemands leven plaatsvond. Bijvoorbeeld een baby van 40 dagen oud werd naar de Hamam gebracht voor het eerste rituele bad, de aanstaande bruid werd daar gebaad compleet met muziek, viering etc. De hamam was de enige plaats waar Ottomaanse vrouwen sociaal konden zijn buiten de deuren van hun eigen huis. Zelfs de rijkste vrouwen die hun eigen hamams hadden in hun huizen bezochten de hamams in hun district eens per maand. Oudere vrouwen kwamen vaak in de Haman potentiele bruiden voor hun zonen zoeken. Mannen discussieerden daar over het laatste nieuws en politiek en konden er zaken doen omdat door het geluid van het kletterende water hun gesprek niet kon worden afgeluisterd.